80 χρόνια μετά την απελευθέρωση του Άουσβιτς, το TEHOM ταξιδεύει στη Θεσσαλονίκη, την πόλη όπου γεννήθηκε.
Tehom σημαίνει Άβυσσος. Τον όρο βρίσκουμε στο Μασοριτικό κείμενο της Παλαιάς Διαθήκης, άλλοτε στην θέση της δημιουργίας κι άλλοτε σε εκείνη της καταστροφής. Στην ομώνυμη φωτογραφική έκθεση της Renee Revah στην Βίλα Καπαντζή οι δύο σημειωτικές δυναμικές του όρου είναι παρούσες. Σε ένα άλλο πεδίο το Tehom συνδέεται με το ηχητικό σύμπαν υδάτινων στοιχείων άλλης ποιότητας στην καταστροφή και άλλης στην δημιουργία. Έτσι πχ στον 42ο Ψαλμό του ο Δαυίδ περιγράφοντας την αποσύνθεσή του πνεύματός του γράφει «άβυσσος επικαλείται άβυσσο στο βουητό των καταρρακτών Σου» (deep calls to deep in the roar of Your cataracts) για να δηλωθεί η αβεβαιότητα, ενώ ο όρος στο πρώτο κεφάλαιο της Γένεσης, «η γη είναι αδιαμόρφωτη και κενή, με σκοτάδι επάνω στην επιφάνεια της αβύσσου και ένα πνόημα από τον Θεό σάρωνε πάνω απ’ το νερό» ( the earth being unformed and void, with darkness over the surface of the deep and a wind from God sweeping over the water), γίνεται δηλωτικός αινίγματος. Αν λοιπόν πρέπει να κρατήσουμε τέσσερεις έννοιες από το Tehom αυτές είναι η σχέση με άλλα Tehom, η αγωνία της αβεβαιότητας, το απροσδιόριστο αίνιγμα και οι δυναμικές στο νερό.
Είναι ίσως, μετά τον όρο Shoah (שואה), δηλαδή καταστροφή, ο πλέον ακριβής όρος για την αντικατάσταση εκείνου του προβληματικού και αδόκιμου, του «Ολοκαυτώματος», μια και καμιά λυτρωτική θυσία προς χάριν καθαρμού δεν έλαβε χώρα πριν 80 χρόνια στα στρατόπεδα συγκέντρωσης Auschwitz – Birkenau. Περισσότεροι από 40.000 Θεσσαλονικείς Εβραίοι αποκόπηκαν και εκτοπίστηκαν από την «Μητέρα Θεσσαλονίκη» του Νίκου Γ. Πεντζίκη και δεν βρήκαν ποτέ τον τόπο της επιστροφής για να καταφύγουν στην «Πρωτεύουσα των Προσφύγων» του Γιώργου Ιωάννου. Σαν χάρτινος πύργος γκρεμίστηκε μια για πάντα το μύθευμα του Νικηφόρου Χούμνου που έθρεφε γενιές από τον 14ο αιώνα πως «Κανείς δεν μένει χωρίς πατρίδα, όσο θα υπάρχει Θεσσαλονίκη.» Την χρονιά του 1943, από τις 15 Μαρτίου μέχρι τις 10 Αυγούστου, η Νεκρόπολη της Θεσσαλονίκης βυθίστηκε στην σιωπή και εκεί μεταλλάχθηκε αμετάκλητα σε ένα Tehom, «μια πόλη του λαού που λείπει».
Στη Θεσσαλονίκη έζησε η οικογένεια του παππού μου, Αλβέρτου Ρεβάχ, την οποία εγκατέλειψε το 1941 για να σωθεί. Η υπόλοιπη οικογένεια επιβιβάστηκε στα τρένα με προορισμό τα στρατόπεδα εξόντωσης. Κανείς δεν γύρισε.
Στις 27 Ιανουαρίου 1945 απελευθερώνεται το Άουσβιτς και ο παππούς μου επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη αναζητώντας την οικογένειά του. Τα νέα είναι συγκλονιστικά: κανείς δεν ζει. Η Θεσσαλονίκη μεταμορφώνεται σε εφιάλτη. Στο πατρικό σπίτι ζουν άγνωστοι άνθρωποι. Στον Λευκό Πύργο παρατάσσονται οι ξηλωμένες πλάκες από το Εβραϊκό νεκροταφείο. Η Θεσσαλονίκη γίνεται μια λέξη απαγορευτική.
Ένα βαθύ τραύμα γεννιέται και κληροδοτείται, σαν αέναη σκυτάλη από γενιά σε γενιά.
Η έκθεση φωτογραφίας TEHOM ακολουθεί τα βήματα της οικογένειας και μας ταξιδεύει στον χρόνο με σκοπό τη θεραπεία και την κάθαρση.
Χώρος: Παράρτημα του ΜΙΕΤ στη Θεσσαλονίκη
Τοποθεσία: Βίλα Καπαντζή – Βασ. Όλγας 108
Εγκαίνια: 22 Ιαν 2025, 19:00
Διάρκεια: 22 Ιαν 2025 – 16 Απρ 2025
Ωράριο λειτουργίας: Δευτέρα-Παρασκευή: 10:00-17:00, Σάββατο: 12:00-20:00
Πληροφορίες: 2310 295 170 & 177 mietthe2@otenet.gr
Συντελεστές
Διοργάνωση: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης – ΜΙΕΤ
Επιμέλεια: Κωστής Αντωνιάδης Costis Antoniadis
Mελέτη χώρου: Δήμητρα Παπαφιλίππου Dimitra Papafilippou
Φωτογραφικές εκτυπώσεις, κορνίζες: Μάριος Βάϊνβουρμ, Ψηφιακό Τύπωμα Ψηφιακό Τύπωμα
Εκτύπωση γραφιστικών εφαρμογών: Galonis print shops
Mουσική: Μιχάλης Σιγανίδης Michalis Yavasoglou
Θεανώ Τσέλιου φωνή
Γιάννης Αράπης κιθάρα
Δημήτρης Φόκεν βιολί
Γιώργος Σταυρίδης κρουστά
ηχογράφηση στούντιο κατ’ οίκον Μ.Σ
Projection mapping:
Αλέξανδρος Παπαϊωάννου Alexandros Papaioannou/TVS AudioVisual
Μορφή στο βυθό: Σταυριάνα Αστραδενή Stauriana Astradenh
Επιμέλεια κειμένων: Δάφνη Χρήστου
Μετάφραση: Παρασκευή Φραγκίσκου Ψύλλα Vivian Psylla
Κατασκευές: Βαγγέλης Γραικός, Diapason
Συντονισμός: Δημήτρης Θεοδωράκος Dimitrios Theodorakos
Διοικητική Υποστήριξη: Κάκια Καμπάνταη
Ευχαριστώ θερμά τον Κώστα Κωστή, Διευθυντή του ΜΙΕΤ και την Έλια Βλάχου Elia Vlachou, Υποδιευθύντρια του ΜΙΕΤ, για τη θερμή υποδοχή και την εμπιστοσύνη τους.
